« Όταν χάνεις την Παιδεία σου, χάνεις
και τον εαυτό σου»
Η Παιδεία δεν είναι μόνο βιβλία, μαθήματα και εξετάσεις. Είναι η φωνή της ιστορικής μνήμης, της ταυτότητας, της γλώσσας και του πολιτισμού μας. Όταν αυτή η φωνή αλλοιώνεται, αλλοιώνεται και η συνείδηση του λαού. Μια κοινωνία που μεγαλώνει γενιές χωρίς ρίζες, χωρίς μνήμη, χωρίς ξεκάθαρη ταυτότητα, γίνεται ευάλωτη. Χάνει τον προσανατολισμό της.
Η Ιδεολογική Στροφή του Υπουργείου Παιδείας
Στην Κύπρο, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια σταδιακή αλλά επίμονη μετατόπιση της εκπαιδευτικής πολιτικής:
- Ο Ελληνισμός και η εθνική ταυτότητα υποβαθμίζονται
- Η Ιστορία παρουσιάζεται ως «πολυπρισματική αφήγηση», απογυμνωμένη από αντικειμενική, Θουκυδίδεια αναζήτηση.
- Η Γλώσσα δεν θεωρείται φορέας πολιτισμού αλλά απλό εργαλείο επικοινωνίας.
- Οι ήρωες γίνονται «αμφιλεγόμενες μορφές».
Πρόκειται για οργανωμένη προσπάθεια ιδεολογικής αλλοίωσης, γνωστή ως νεοκυπριωτισμός. Αλλά όταν αφαιρείς από έναν λαό την ιστορική του μνήμη, δεν χτίζεις ειρήνη. Χτίζεις λήθη.
Τι είναι ο Νεοκυπριωτισμός;
Ο νεοκυπριωτισμός δεν είναι νέο φαινόμενο. Έχει ρίζες στην αποικιοκρατική περίοδο, όταν οι Βρετανοί διαχώρισαν εθνοτικά τους κατοίκους του νησιού για να εφαρμόσουν το δόγμα του «διαίρει και βασίλευε».
Προώθησαν την ιδέα ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είναι δύο ξεχωριστές «κοινότητες» που απλώς έτυχε να ζουν δίπλα-δίπλα. Και δεν έμειναν μόνο στον διαχωρισμό. Η πρόθεσή τους ήταν αυτές οι κοινότητες να είναι ουδέτερες, ακίνδυνες, χωρίς ισχυρή εθνική συνείδηση, ώστε να μην υπάρχει απειλή ενότητας, διεκδικήσεων ή αντίστασης. Ο «Κύπριος» της αποικιοκρατίας ήταν ένας υπήκοος που δεν ανήκε πουθενά – κι αυτό ήταν ακριβώς το ζητούμενο για την αποικιοκρατική διοίκηση.
Αυτός ο πρώιμος κυπριωτισμός χρησιμοποιήθηκε για να χωρίσει τον λαό.
Μετά το 1974, ο νεοκυπριωτισμός επανεμφανίστηκε με διαφορετικό προσωπείο: Ο νεοκυπριωτισμός προτάθηκε ως «γέφυρα επανένωσης» και στηρίχθηκε στην εξίσωση ευθυνών και την απομείωση της ιστορικής αλήθειας. Ο Αγώνας, η κατοχή, οι πρόσφυγες, οι εγκλωβισμένοι
έγιναν «πτυχές» ή «πολλαπλές οπτικές». Η ιδέα ήταν ότι, για να ξαναζήσουμε μαζί, πρέπει να ξεχάσουμε το παρελθόν. Ότι φταίνε “και οι δύο πλευρές”, άρα πρέπει να κάνουμε ένα «restart».
Όμως, αυτή η προσέγγιση κρύβει κάτι επικίνδυνο: δεν βασίζεται στην αλήθεια, αλλά σε μια τεχνητή ισορροπία.
Ο νεοκυπριωτισμός δεν ενώνει πραγματικά. Απλώς εξισώνει τα πάντα και τους πάντες, για να μη χρειαστεί να αναλάβει κανείς ευθύνη.
Κι αυτό δεν είναι ουδετερότητα. Είναι συγκαλυμμένος αποπροσανατολισμός.
Το Υπουργείο Παιδείας στα Πλοκάμια του Νεοκυπριωτισμού
Πρόσφατα περιστατικά καταδεικνύουν την εδραιωμένη πλέον ιδεολογική διολίσθηση:
- Πριν λίγες εβδομάδες, ομάδες μαθητών επισκέφθηκαν την κατεχόμενη Αμμόχωστο και την Κερύνεια, στο πλαίσιο «εκπαιδευτικών εκδρομών». Οι επισκέψεις έγιναν χωρίς καμία επίσημη αναφορά σε «εισβολή», «κατοχή» ή «σκλαβωμένη γη». Οι μαθητές περιηγήθηκαν σαν να βρίσκονταν σε ένα ξένο, ουδέτερο τοπίο.
- Βιβλίο που εκδόθηκε με κρατική στήριξη και παρουσιάστηκε στη Μπιενάλε της Βενετίας. Το βιβλίο, πέρα από την αναγνώριση ύπαρξης ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής γλώσσας, διαγράφει πλήρως την τουρκική εισβολή και κατοχή, μετατρέποντάς την σε «πολιτική σύρραξη», και αναφέρεται, μεταξύ άλλων, «στις θκυο πλευρές», εκ των οποίων η μια «εν τυπικά αναγνωρισμένη, ενώ η άλλη όι»,
Η συγκάλυψη από το υπουργείο Παιδείας και υφυπουργείο πολιτισμού και η προσπάθεια υποβάθμισης των γεγονότων ενισχύει ακόμη περισσότερο την εικόνα ενός κράτους που προωθεί πλέον συστηματικά τη λήθη ως πολιτική στάση.
Αυτά τα δύο περιστατικά δεν είναι τυχαία. Είναι το αποτέλεσμα μιας βαθύτερης, καλά σχεδιασμένης πορείας. Δεν πρόκειται για αμέλεια. Είναι πολιτική επιλογή.
Μια Παιδεία που δεν μορφώνει – αλλά παραμορφώνει
Το Υπουργείο Παιδείας, ειδικά την τελευταία εικοσαετία, έχει μετατραπεί σε εργαλείο ιδεολογικής αναδιάρθρωσης. Οι αλλαγές δεν αφορούν μόνο τη διδακτέα ύλη, αλλά την ίδια τη νοηματοδότηση της εκπαίδευσης.
Στόχος δεν είναι πια να διαμορφωθούν συνειδητοποιημένοι πολίτες με ιστορική κρίση και εθνική ταυτότητα. Στόχος είναι να παραχθεί ένας νέος τύπος ανθρώπου: ουδέτερος, “ανήσυχος”, χωρίς ρίζες, χωρίς πάθος, χωρίς “βαρίδια” του παρελθόντος.
1. Σχολικά Βιβλία χωρίς Ψυχή
Η γλώσσα της ιστορίας αλλάζει: η «εισβολή» γίνεται «παρέμβαση», οι «Τούρκοι στρατιώτες» γίνονται «ένοπλες δυνάμεις». Η δράση των Αγωνιστών εμφανίζεται ως «αμφιλεγόμενη».
2. Ιστορία… με όλα τα ενδεχόμενα
Οι διδάσκοντες καλούνται να «παρουσιάζουν πολλές οπτικές» ακόμα κι όταν η μία είναι κατοχική προπαγάνδα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η αλήθεια χάνεται, διασπάται και εξισώνεται με αυτή του εισβολέα.
3. Η Γλώσσα ως Εργαλείο Χωρίς Ιστορία
Η ελληνική – αρχαία και νέα – χάνει τον ρόλο της ως φορέα πολιτισμού και ταυτότητας. Αντιμετωπίζεται ως τεχνικό εργαλείο, όχι ως πνευματικός συνδετικός κρίκος. Όσα συνδέουν τους νέους με το παρελθόν τους – η γλώσσα, η ποίηση, οι μνήμες – αφαιρούνται προσεκτικά, βήμα-βήμα.
4. Ηθικές “Αξίες” χωρίς Ρίζες
Η ελευθερία, η πατρίδα, η αντίσταση, η θυσία αντικαθίστανται από έναν «ανθρωπισμό» χωρίς βάθος, χωρίς ιστορικά συμφραζόμενα. Όλα σχετικοποιούνται, όλα εξισώνονται.
Όταν Χάσουμε την Παιδεία, Χάνεται η Κοινωνία – Κινδυνεύει η Πατρίδα
Η Παιδεία είναι ο καθρέφτης και το καλούπι της κοινωνίας. Ό,τι διδάσκεται σήμερα θα διαμορφώσει τον πολίτη του αύριο. Όταν η Παιδεία ξεχνά την ταυτότητά της, η κοινωνία ξεχνά γιατί υπάρχει. Θα χάσει τη φωνή, τη μνήμη και, τελικά, την αντίστασή της.
Ήδη βλέπουμε τις συνέπειες:
- Απώλεια Ταυτοτικής Συνείδησης: Η κατοχή γίνεται «πραγματικότητα», η Απελευθέρωση «γραφικότητα», ο Αγώνας μια «παλιά ιστορία», Οι Πρόσφυγες, τα τσαντίρια, οι Αγνοούμενοι «Παραμύθια της Γιαγιάς»
- Θρυμματισμός Συλλογικής Ταυτότητας: Χωρίς κοινή ιστορική εμπειρία, δεν υπάρχει «εμείς». Και μια κοινωνία δίχως συλλογική ταυτότητα δεν μπορεί να διατυπώσει συλλογικό στόχο. Ούτε να τον υπερασπιστεί.
- Κανονικοποίηση της Υποταγής: Όταν όλα σχετικοποιούνται, τίποτα δεν προκαλεί αντίδραση. Όταν η Παιδεία μαθαίνει τα παιδιά να «μην βλέπουν διαφορές», να «μην μιλούν για αδικίες», να
«σεβαστούν την άλλη οπτική» τότε η κατοχή γίνεται δεδομένο και η Αντίσταση “Εθνικισμός”.
Είναι ώρα…
Είναι ώρα να ξυπνήσουμε. Να δούμε την αλήθεια κατάματα. Να αναγνωρίσουμε τον κίνδυνο πριν να είναι πολύ αργά.
Χρέος μας είναι:
- Να απομονώσουμε την επικίνδυνη ιδεολογική διείσδυση του νεοκυπριωτισμού
- Να ανυψώσουμε ξανά τις αξίες που κράτησαν, τόσους αιώνες, τον Ελληνισμό ζωντανό στην Κύπρο
- Να διδάξουμε στα παιδιά όχι μόνο γράμματα αλλά και ρίζες, προσανατολισμό και υπερηφάνεια
Η ευθύνη ανήκει σε όλους: στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινωνία, στο κράτος.
Γιατί η Παιδεία δεν είναι απλώς γνώση. Είναι προσανατολισμός ζωής. Και όταν αυτός ο προσανατολισμός χαθεί, ο λαός δεν ξέρει ούτε πού πάει, ούτε γιατί υπάρχει.
Γιατί, Αν καταρρεύσει η Παιδεία, τίποτα δε θα μείνει όρθιο.
